بررسی نهاد خانواده در اصفهان عصر صفوی

عصر صفوی به عنوان دوره ای مهم و تعیین کننده در بستر تاریخ ایران، دارای متغیرات مختلف فرهنگی است، که اوج تبلور آنها در اصفهان، پایتخت صفویان به منصه ی ظهور رسیده است. در این بین نهاد خانواده از جمله نهادهای حیاتی در جامعه ی عصر صفوی است، که به فراخور حال خود در کنار دیگر نهادهای اصلی همچون حکومت، اقتصاد، مذهب و آموزش و پرورش مشتغل به ایفاء کارکردهای خود بوده است. پرسشی که در اینجا مطرح می شود آن است که وضعیت نهاد خانواده در زمان و مکان مورد بحث چگونه بوده است؟ پاسخ به این سوال در یک رویکرد پژوهش محور توصیفی-تاریخی و نیز با بهره مندی از مطالعات اجتماعی، فقهی و حقوقی نتایجی را رقم می زند. بر این اساس خانواده در دوره مذکور، متأثّر از نظام فقهی حقوقی حاکم بر آن و نیز سایر عناصر فرهنگی دارای الگوها، کارکردها و سبک زندگی خاص خود است. لذا از این رهگذر با پیروی از الگوهای خانوده گسترده، پدر سالار، کامل و ناقص، ازدواج دائم و موقّت، تک همسری و چند همسری به ایفاء کارکردهای اساسی خود، همانند تربیت، جامعه پذیری، تولید مثل و تعیین پایگاه اجتماعی پرداخته است. نظام حقوق خانواده که با تغییر عنصر سنی گری به شیعه گری تبدّلاتی یافته، اثرش را در ساختار و برخی کارکردهای خانواده می گذارد. همچنین سبک زندگی در مقیاس خانوادگی به عنوان مجموعه ی نظام مند کنش های مرجح، شامل ریز موضوعات متنوعی است، که با لحاظ وجه انتخابی گری اش گویای حال عمومی خانواده ها در وادی تاریخی مورد بحث است.